Śląski Kopciuszek. Opuszczony pałac w Kopicach

Opuszczone pałace od dłuższego czasu są moim ulubionym tematem, jeśli chodzi o podróże i zdjęcia. Wszystko zaczęło się niecały rok temu od pałacu w Kopicach. Pamiętam to miejsce, jakbym była tam wczoraj...

Tego dnia jechałam do Poznania przez Wrocław. Po drodze postanowiłam zjechać z autostrady i zobaczyć pałac, który już od dawna widniał na mojej mapie miejsc do odwiedzenia. Kopice są niewielką wsią w województwie opolskim, która kiedyś stanowiła posiadłość rodziny Schaffgotschów. Do dziś zachowała się tutaj zabudowa folwarku, kaplica grobowa, park (obecnie zarośnięty i zaniedbany) i oczywiście pałac.

Dzieje posiadłości sięgają XIV wieku, ale najciekawsza historia związana jest z tym, co wydarzyło się 500 lat później. Trzeba tu przytoczyć opowieść o "Śląskim Kopciuszku", czyli Joannie Schaffgotsch. Urodziła się ona jako Joanna Gryzik 29 kwietnia 1842 roku w Porembie (obecnie dzielnica Zabrza) w biednej śląskiej rodzinie. Gdy dziewczynka miała 3 lata, umarł jej ojciec. Matka przekazała ją pod opiekę służącej w domu Karola Goduli i Joanna w przyszłości też miała trudnić się służbą, ale tak się jednak nigdy nie stało...

Godula był jednym z najpotężniejszych śląskich przedsiębiorców, posiadaczem licznych zakładów przemysłowych, posiadłości i niewyobrażalnego majątku. Był przy tym osobą żyjącą w odosobnieniu i nie ufał nawet swojej rodzinie, która była łasa tylko na jego pieniądze. Legenda głosi, że pewnego dnia Joasia nazbierała kwiatów i podarowała je Goduli. Mężczyznę tak bardzo ujął bezinteresowny gest dziecka, że objął dziewczynkę opieką, zatrudnił dla niej prywatnych nauczycieli, a u schyłku życia zapisał jej w testamencie swój majątek. W dniu śmierci magnata Joanna miała zaledwie 6 lat.

Rodzina Goduli próbowała podważyć testament, a nawet posunęła się do prób zamachu na życie Joanny. Dla bezpieczeństwa dziewczynka została ukryta w klasztorze Urszulanek we Wrocławiu, a następnie zamieszkała w domu Maksymiliana Schefflera, przyjaciela i doradcy Goduli. Ten rozpoczął starania o nadanie Joannie tytułu szlacheckiego, które zakończyły się sukcesem w październiku 1858 roku. Niedługo później szesnastoletnia Joanna Gryzik von Schomberg-Godula poślubiła hrabiego Hansa Ulricha von Schaffgotsch - potomka znakomitej rodziny śląskich arystokratów. Podobno połączyła ich miłość od pierwszego wejrzenia.

Po ślubie małżonkowie kupili Kopice i przebudowali tamtejszy pałac, czyniąc go jedną z najpiękniejszych posiadłości na Śląsku. Joanna Schaffgotsch, mimo niskiego pochodzenia, nie tylko utrzymała majątek Goduli, ale też wielokrotnie go powiększyła. Słynęła także ze swojej filantropii, fundując szkoły, sierocińce i ochronki. Zmarła w 1910 roku, w wieku 68 lat, w Kopicach i tam też została pochowana.

Niestety na tym historia się nie kończy. W 1945 roku żołnierze radzieccy sprofanowali grobowiec Schaffgotschów, wyciągając z sarkofagów szczątki Joanny i jej męża. Podobno wandale w ramach żartów ustawili zwłoki przy lokalnej knajpie. Następnie poniewierały się one po okolicy i dopiero po jakimś czasie szczątki pochowano w zwykłej mogile obok mauzoleum.

Po drugiej wojnie światowej pałac w Kopicach był wielokrotnie plądrowany, a w 1958 r. został podpalony dla zatarcia śladów grabieży. W 1990 roku ruiny pałacu zostały sprzedane krakowskiemu biznesmenowi, który obiecał przywrócić obiekt do stanu z czasów jego świetności. Odbudowa nigdy się nie rozpoczęła, a w 2008 r. pałac został zakupiony przez chorzowską spółkę ZAMEN, która podjęła się jedynie drobnych prac zabezpieczających. Według informacji znalezionych na stronie KOPICE.ORG obiekt znów jest wystawiony na sprzedaż.

Zainteresowanych tematem zachęcam do śledzenia wspomnianej strony; znajduje się tam dużo informacji na temat historii pałacu oraz jego obecnego stanu. Warto też dodać, że obecnie pałac można obejrzeć tylko zza ogrodzenia.

Aktualizacja: zapraszam także do lektury nowego wpisu na temat Kopic z 21 marca 2018.