Nie tylko Malbork. Zamki krzyżackie w Kwidzynie i Gniewie

Nie tylko Malbork. W cieniu największej krzyżackiej twierdzy znajdują się zamki, które skrywają równie fascynujące historie i zachwycają swoją architekturą. Jednym z nich jest Zamek w Kwidzynie – perła gotyckiej zabudowy, która od wieków intryguje swoją unikalną funkcją i monumentalnym gdaniskiem, czyli największą... toaletą w Polsce. Niedaleko wnosi się także okazały zamek w Gniewie, którego surowe mury od ponad dekady mieszczą luksusowy hotel. Poznajcie fascynującą architekturę, którą zostawili po sobie Krzyżacy. 

Zdjęcia z tego artykułu wykonałam w 2012 roku

Zamek w Kwidzynie to jeden z tych zabytków, które przenoszą nas w czasie do epoki architektury gotyckiej. Wyróżnia się wśród innych zamków krzyżackich tym, że nie pełnił funkcji wojskowej, lecz był siedzibą kapituły pomezańskiej. Powstał na przełomie XIII i XIV wieku, a jego budowa trwała kilka dekad. Posiada charakterystyczny czworoboczny układ z dziedzińcem w centrum, ale tym, co wyróżnia go najbardziej, jest niezwykle imponujące gdanisko – potężna wieża sanitarna, połączona z zamkiem długim arkadowym mostem. Gdanisko w Kwidzynie jest największe spośród wszystkich zamków na terenach dawnego państwa zakonnego i do dziś robi ogromne wrażenie na zwiedzających.

Historia zamku jest burzliwa i pełna zwrotów akcji. Przez wieki przechodził z rąk do rąk – od kapituły pomezańskiej, przez biskupów protestanckich, aż po pruską administrację. W XVII wieku gościł tu sam car Piotr I, a w XVIII wieku pruskie władze postanowiły częściowo go rozebrać, wykorzystując cegły do budowy sądu. Na szczęście nie wszystko przepadło – w XIX wieku rozpoczęły się prace rekonstrukcyjne, a w XX wieku zamek stał się siedzibą muzeum.

Dziś można w nim zobaczyć fascynujące eksponaty, które przybliżają życie średniowiecznych zakonników i mieszkańców Kwidzyna. Co ciekawe, pod posadzką katedry przylegającej do zamku znajdują się groby wielkich mistrzów krzyżackich, co czyni to miejsce jeszcze bardziej wyjątkowym.Nic dziwnego, że od 2018 roku zespół zamkowo-katedralny posiada status pomnika historii. 

Inną wartą odwiedzenia krzyżacką warownią jest zamek w Gniewie wzniesiony pod koniec XIII wieku. W 1410 roku został zdobyty przez polskie wojska, lecz szybko wrócił w ręce zakonu. Ostatecznie po długim oblężeniu w 1464 roku przeszedł pod panowanie Polski i stał się siedzibą starostów. W XVII wieku należał do Jana III Sobieskiego, który zanim został królem, wzniósł na Podzamczu rezydencję dla swojej żony. W okresie zaborów służył jako spichlerz, a w XX wieku uległ zniszczeniom, szczególnie po pożarze w 1921 roku i podczas II wojny światowej, gdy stał się niemieckim więzieniem.

Dzięki powojennej odbudowie i działaniom pasjonatów zamek odzyskał dawny blask i stał się centrum turystycznym. Od 2010 roku, jako własność firmy Polmlek, pełni funkcję ekskluzywnego hotelu, w którym organizowane są wydarzenia kulturalne, turnieje rycerskie i konferencje. To miejsce, gdzie historia łączy się z nowoczesnością, a goście mogą poczuć ducha dawnych wieków, nocując w komnatach warowni.

Dziś krzyżackie zamki są nie tylko świadkami przeszłości, ale także przestrzeniami, gdzie historia ożywa na nowo. Gniew czy Kwidzyn, wraz z Malborkiem, tworzą fascynującą opowieść o czasach krzyżackich i późniejszych losach Pomorza. Warto odwiedzić te niezwykłe miejsca na mapie Polski.

Zamek w Malborku - najpotężniejsza średniowieczna twierdza w Europie

Na wschodnim brzegu rzeki Nogat, w sercu Powiśla, wznosi się monumentalna twierdza, której historia, majestat i rozmach zapierają dech w piersiach. Malbork – niegdyś duma Zakonu Krzyżackiego, potem rezydencja polskich królów, a dziś jeden z najcenniejszych zabytków Europy. To tutaj ważyły się losy północnej części kontynentu, a jego potężne mury były świadkami wielkich zwycięstw i dramatycznych upadków. Jak to się stało, że ta warownia przetrwała wieki i wciąż zachwyca turystów z całego świata?

Wszystko zaczęło się pod koniec XIII wieku, kiedy Zakon Krzyżacki, po półwieczu podboju ziem Prusów, postanowił zbudować potężną warownię, która miała stać się sercem nowo powstałego państwa. W 1274 roku zaczęto wznosić zamek, a już na początku XIV wieku Malbork przejął rolę stolicy Krzyżackiego Państwa. To tutaj, w wielkim pałacu mistrza, podejmowano najważniejsze decyzje, które kształtowały losy całej Północnej Europy. Zamek miał być nie tylko twierdzą, ale i centrum administracyjnym, wojskowym oraz religijnym.

Pierwsze prace budowlane trwały kilkadziesiąt lat, a sama konstrukcja była rozciągnięta na kilka etapów. Zamek podzielono na trzy części: Zamek Wysoki – duchową oazę zakonu, Zamek Średni – siedzibę wielkiego mistrza oraz Przedzamcze, gdzie toczyło się życie gospodarcze i codzienne. Z biegiem lat warownia rosła w siłę, a zamek zyskał miano jednego z najbardziej niezdobytych miejsc w Europie. Aż do połowy XV wieku Malbork był jednym z głównych punktów wypadowych dla rycerzy zakonu, którzy brali udział w wojnach na Litwie i Żmudzi.

Rok 1410 był punktem zwrotnym w historii zamku i całego Zakonu. Po klęsce pod Grunwaldem Krzyżacy stracili wiele swojego wpływu, ale Malbork, mimo oblężenia, nie wpadł w ręce polsko-litewskich wojsk. To właśnie ten zamek uratował Zakon przed całkowitym upadkiem. Jednak jego dalsza historia była już pełna trudności. Kryzys polityczny i wewnętrzna rewolta doprowadziły do wcielenia ziem Prusów do Korony Polskiej w 1457 roku. Malbork trafił w ręce królów polskich, którzy przez ponad 300 lat wykorzystywali go jako swoją rezydencję. Zamek wciąż pełnił rolę strategiczną, ale jego znaczenie zmieniło się w kontekście zmieniającej się mapy politycznej Europy. 

W XVIII wieku, po I rozbiorze Polski, Malbork stał się częścią Prus. Zamek był zniszczony, ale pod koniec XIX wieku rozpoczęto wielką rekonstrukcję, która przywróciła mu gotycki charakter. Po II wojnie światowej, kiedy Zamek w Malborku był poważnie zniszczony, rozpoczęły się intensywne prace konserwatorskie, które miały na celu przywrócenie świetności tej potężnej twierdzy. W 1997 roku Zamek w Malborku trafił na prestiżową Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, co podkreśliło jego znaczenie na mapie kulturowej świata.

Dziś Zamek w Malborku nie jest już tylko monumentalnym zabytkiem. To także muzeum, które gromadzi bogate zbiory związane z historią tego miejsca, w tym cenne wyroby z bursztynu, militaria czy rzeźby. Jego ogromna powierzchnia, przekraczająca 21 hektarów, oraz wspaniała architektura, w tym imponująca wieża i mosty, sprawiają, że zamek jest jednym z najbardziej efektownych miejsc w Polsce, które po prostu trzeba zobaczyć na własne oczy.

Podoba Ci się moja twórczość? 
Będzie mi miło, jak postawisz mi wirtualną kawę, która doda mi energii do działania :-)